Psychoterapia on line, czy jest to skuteczna pomoc psychologiczna?

Psychoterapia on-line, konsultacje psychologiczne przez skype, albo konsultacje psychologiczne przez telefon, czy to skuteczny sposób poradzenia sobie z przypadłościami psychologicznymi takimi jak depresja czy lęk? Odpowiedź na pytanie czy psychoterapia online, a także inne formy psychologicznej pomocy za pośrednictwem internetu są skuteczne brzmi jak zawsze „to zależy”. Doradztwo psychologiczne, a także pomoc psychologiczna przez internet (np. przez skype) lub przez telefon w pewnych przypadkach może mieć pozytywne i wyraźne oddziaływanie na klienta, a niekiedy może być to w ogóle niewykonalne. W tym wpisie ukażę sytuacje w których psychoterapia, pomoc psychologiczna i doradztwo realizowane przez psychologa jest możliwe, a kiedy jest to skazane na niepowodzenie.

Kiedy psychoterapia online i pomoc psychologiczna online przez internet jest możliwa do zrealizowania?

Podczas pandemii COVID-19 wiele się zmieniło. Konwencjonalne metody pracy, współpracy, a także samego kontaktu z innymi ludźmi musiały (tam gdzie to możliwe) zmienić status na online. Nie ominęło to również psychologów pracujących w gabinetach, którzy mają kontakt z wieloma ludźmi dziennie. Aczkolwiek, okazało się jednak, że pomoc psychologiczna, psychoterapia, doradztwo psychologiczne może być prowadzone przez internet np. przez skype lub whatsapp równie skutecznie jak dzieje się to w gabinecie psychologicznym. Różne szkoły psychoterapii np. (psychoanalityczna i psychodynamiczna forma psychoterapii) poluźniły swoje wymagania dotyczące fizycznej obecności klienta i psychoterapeuty w jednym miejscu i czasie. Niemniej, taka forma psychoterapii lub dostarczana pomoc psychologiczna może być skuteczna jedynie w przypadku kiedy z klientem można pracować za pośrednictwem dialogu np. dialogu sokratejskiego (Mitchell, 2015). Kontakt internetowy i telefoniczny może być również skuteczny kiedy klient jest przygotowywany do realizacji programu zadań, których psycholog nie musi osobiście nadzorować. Ogólnie, można powiedzieć, że w sytuacjach w których psycholog nie musi fizycznie być przy kliencie, pomoc psychologiczna może odbywać się za pośrednictwem internetu, telefonu czy mailowo. Oczywiście taka zmieniona forma prowadzenia pracy psychologicznej wymaga od psychologa umiejętności budowania relacji z klientem. Sam klient również musi być skłonny do podjęcie się trudu przełamania bariery internetu lub telefonu w takim kontakcie. Myślę, że jest to pewne wyzwanie dla psychologów, a także klientów ze względu na to, że jest to zjawisko nowe i wymagające uczenia się nowych sposobów współpracy. Sądzę, że klient, a także psycholog wiele tracą coś ze względu na kontakt mediowany przez internet lub telefon np. intuicyjne i wzajemne wyczuwanie swoich stanów fizycznych i emocjonalnych jest ograniczane przez właściwości kamerki internetowej i szybkości transferu danych. Innym, i chyba najważniejszym, wyzwaniem jest umiejętność budowania relacji psychologicznej przez internet. Przypomnę, że psychoterapia i pomoc psychologiczna głównie skupia się na budowaniu relacji i empatii psychologa skierowanej na klienta. Brak zbudowanej relacji zaufania w kontakcie internetowym może sprawić, że klient przedwcześnie wycofa się z takiego internetowego układu z psychologiem np. klient borderline (Barazandeh et al., 2016; Leible & Snell, 2004). Wyłączy on skype i już nigdy się do nas nie odezwie z powodów niezależnych od nas.

Niemniej, taka psychoterapia online lub pomoc psychologiczna przez internet może być ukojeniem lęków klienta przed psychologiem. Kontakt internetowy sprawia, że klient może pozostać względnie anonimowy. Co ma swoje zalety. Przykładowo podczas takiego anonimowego kontaktu jest mniej zalękniony, odważniejszy, bardziej ufa psychologowi i wyjawia mu więcej detali swojej życiowej historii. Jego tożsamość jest „kryta” przez internet i metody szyfrowania danych. Dzięki temu psycholog otrzymuje więcej informacji dobej jakości, które może stosować w pracy psychologicznej z klientem. Choć musimy sobie jeszcze odpowiedzieć na pytanie, kiedy psychoterapia i pomoc psychologiczna, doradztwo i ogólna praca psychologiczna online, przez skype lub telefon jest niemożliwa?

Kiedy psycholog online nie poradzi sobie z problemem klienta przez internet lub telefon?

Psycholog „raczej” nie poradzi sobie przez internet i telefon z problemami wymagającymi jego fizycznej obecności. Są problemy ludzi które wymagają fizycznej obecności psychologa. Są to na przykład wszelkiego rodzaju zaburzenia rozwojowe dzieci i młodzieży, a także liczne fobie (Bandura, 1998; Bandura & Adams, 1977). Wyobraźmy sobie dziecko, które przejawia autoagresywne formy zachowań np. wali się w głowę rękoma i doprowadza tym samym do uszkodzeń tkanek, kości czaszki i zmian neuronalnych. Nie jest możliwe „jeszcze” aby przez internet psycholog koordynował procesem zmiany zachowania takiej osoby. Chyba, że będzie to poprzedzone szkoleniem odpowiedniego personelu, który będzie realizował wszystkie instrukcje i warunki zasugerowane przez psychologa specjalistę. Aczkolwiek jest to trudne i długotrwałe, a koszty takiej pracy mogą być czasem ogromne. Osobista obserwacja psychologa, ocena zachowań obserwowanego dziecka, musi być w tym przypadku uczestnicząca. W takich okolicznościach fizyczna obecność psychologa w procesie zmiany zachowania jest niezbędnym elementem skuteczności różnych form oddziaływania psychologicznego.

Wspomniałem również o lęku. Akurat lęk jest najłatwiejszą przypadłością psychologiczną do zmiany (Bandura, 1986; Schwarzer, 2008; Schwarzer et al., 2017). Aczkolwiek, praca ta wymaga od psychologa jego osobistej i szczególnej obecności przy pacjencie. Np. leczenie lęku przed pająkami lub lęku wysokości. Psycholog musi wpierw zaprojektować wszystkie ćwiczenia redukujące krok, po kroku lęk (przed pająkami lub wysokości), a następnie przejść przez nie wraz z zalęknionym człowiekiem. Np. pomóc osobie zalęknionej otworzyć pojemnik z pająkiem lub zbliżyć się do barierki balkonu. Czynności takie wywołują lęk. Nawet kiedy ułożone przez psychologa zadania są realizowane metodą małych kroków, to nie są one śmiało wykonywane przez klienta. Psycholog musi osobiście zorganizować sytuację zadania, a także wspierać klienta w przejściu przez nią. Trochę jak w grze komputerowej, z tą różnicą, że gramy w prawdziwe życie.

Pomoc psychologiczna online w czasie pandemii COVID19

Poniżej możemy poznać opinie psychologów specjalistów na temat pomocy psychologicznej oferowanej online. Proszę zwrócić szczególną uwagę na temat poruszanego tematu bliskości między psychologiem a lientem w trakcie sesji online. Sytuacja z pandemią COVID19 otwiera przed psychologami nowe okazję do pracy z klientami i wyzwania do pokonania.

Potrzebujesz pomocy psychologicznej i wystarczy Tobie kontakt online lub przez felefon? Zapraszam do kontaktu.

Bibliografia:

Bandura, A. (1986). The Explanatory and Predictive Scope of Self-Efficacy Theory. Journal of Social and Clinical Psychology, 4(3), 359–373. https://doi.org/10.1521/jscp.1986.4.3.359

Bandura, A. (1998). Anxiety Research : An International Self-efficacy conception of anxiety SELF-EFFICACY CONCEPTION OF ANXIETY. Anxiety Research: An Internation Journal, April 2012, 77–98.

Bandura, A., & Adams, N. E. (1977). Analysis of self-efficacy theory of behavioral change. Cognitive Therapy and Research, 1(4), 287–310. https://doi.org/10.1007/BF01663995

Barazandeh, H., Kissane, D. W., Saeedi, N., & Gordon, M. (2016). A systematic review of the relationship between early maladaptive schemas and borderline personality disorder/traits. Personality and Individual Differences, 94, 130–139. https://doi.org/10.1016/j.paid.2016.01.021

Leible, T. L., & Snell, W. E. (2004). Borderline personality disorder and multiple aspects of emotional intelligence. Personality and Individual Differences, 37(2), 393–404. https://doi.org/10.1016/j.paid.2003.09.011

Mitchell, S. (2015). Socratic Dialogue, the Humanities and the Art of the Question. Arts & Humanities in Higher Education, 5(2), 181–197. https://doi.org/10.1177/1474022206

Schwarzer, R. (2008). Modeling health behavior change: How to predict and modify the adoption and maintenance of health behaviors. Applied Psychology, 57(1), 1–29. https://doi.org/10.1111/j.1464-0597.2007.00325.x

Schwarzer, R., Fleig, L., Warner, L. M., Gholami, M., Serra-Majem, L., Ngo, J., Roman-Viñas, B., Ribas-Barba, L., Distante, A., Ntzani, E., Giannakis, G., & Brandi, M. L. (2017). Who benefits from a dietary online intervention? Evidence from Italy, Spain and Greece. Public Health Nutrition, 20(05), 938–947. https://doi.org/10.1017/S1368980016002913